Ασχολείσαι με το ευγενές «σπορ» της φωτογραφίας; Ωραία. Έχεις πάρει και μια καλή φωτογραφική μηχανή. Τέλεια. Μήπως όμως βλέπεις πως όλες οι φωτογραφίες σου είναι λίγο… πώς να το πούμε ευγενικά… ίδιες και χωρίς κάτι ενδιαφέρον; Μήπως βλέπεις τις φωτογραφίες από επαγγελματίες φωτογράφους και ζηλεύεις; Ή μήπως σκέφτεσαι «μα γιατί εγώ δεν το σκέφτηκα αυτό»; ή, ακόμη χειρότερα, «δεν ξέρω τι έχει κάνει, αλλά οι δικές του φωτογραφίες φαίνονται πολύ καλύτερες»; Λοιπόν, για όλα τα πράγματα υπάρχει μέθοδος. Και μάλιστα δεν έχει (μεγάλη) σημασία το πόσο καλή μηχανή έχεις· όπως λέει το ρητό των φωτογράφων «κανένας δε βλέπει έναν ωραίο πίνακα ζωγραφικής και λέει ωραίος πίνακας, ο ζωγράφος πρέπει να είχε πολύ καλό… πινέλο»!
Αυτό που πρέπει να κάνεις είναι να μάθεις μερικούς κανόνες για τη φωτογραφία. Οι κανόνες αυτοί έχουν να κάνουν λιγότερο με ρυθμίσεις και επιλογές στην κάμερα, αλλά πολύ περισσότερο με τον τρόπο που ο άνθρωπος βλέπει τον κόσμο, αλλά και τι φαίνεται ωραίο και τι όχι. Όπως, για παράδειγμα, τον κανόνα των τρίτων για τη σύνθεση, το τρίγωνο της έκθεσης για τις βασικές επιλογές της μηχανής, ή τα τρυκ με το βάθος πεδίου και τη σχέση διαφράγματος και βάθους. Εδώ, όμως, θα σου δώσουμε μερικές απλές συμβουλές οι οποίες προκύπτουν από την πείρα και μπορεί να σε βοηθήσουν να έχεις καλύτερα αποτελέσματα.
Επιχείρηση καθαροί φακοί
Μήπως δεν έχεις ελέγξει ποτέ το αν ο φακός σου είναι καθαρός; Σκόνη, βρωμιά ή δαχτυλιές μπορούν να χαλάσουν τις φωτογραφίες σου, μειώνοντας την καθαρότητα και την αντίθεση, ενώ παράγουν και το λεγόμενο flare. Φρόντισε να έχεις μαζί με τη μηχανή σου και πανάκια καθαρισμού, ενώ συνήθισε να καθαρίζεις τους φακούς και τυχόν φίλτρα πριν από κάθε φωτογράφιση.
Καθαρός αισθητήρας
Αν έχεις μηχανή με αφαιρούμενους φακούς (πχ DSLR), τότε είναι πιθανόν να έχει μαζευτεί σκόνη και πάνω στον αισθητήρα. Ακόμη και τα μηχανικά μέρη της φωτογραφικής μηχανής (πχ κλείστρο) μπορεί να παράγουν μικρές ποσότητες λιπαντικών, οι οποίες επικάθονται σιγά σιγά και πάνω στον αισθητήρα. Ο καθαρισμός του αισθητήρα θέλει ιδιαίτερη προσοχή, αλλά μπορεί να γίνει. Βέβαια, ο πιο ασφαλής τρόπος είναι να δώσεις τη μηχανή σου για καθαρισμό σε κάποιο ειδικό κατάστημα, για να είσαι σίγουρος. Ούτως ή άλλως, δεν χρειάζεται τόσο συχνά· τις περισσότερες φορές, μπορείς να καθαρίσεις τη σκόνη με ένα φυσητήρι.
Πού κοιτάς;
Στα smartphones μπορείς να δείξεις στην εφαρμογή της φωτογραφικής μηχανής το πού θέλεις να εστιάσει. Στις DSLR, όμως, αυτό δεν γίνεται, μιας και δεν λειτουργούν με οθόνες αφής (συνήθως). Οι καλές μηχανές, όμως, έχουν πολλαπλά σημεία εστίασης· είναι πολύ σημαντικό το να μάθεις πώς γίνεται η επιλογή του σημείου εστίασης από τα πολλά διαθέσιμα χρησιμοποιώντας τα χειριστήρια της δικής σου μηχανής. Αυτό θα σου επιτρέψει να μην αρκείσαι στο προκαθορισμένο autofocus αλλά να επιλέγεις εσύ, κάτι που σου δίνει τεράστιες δυνατότητες για «παιχνίδια» με το βάθος πεδίου.
Μάθε το ημι-αυτόματο
Όλες οι μηχανές έχουν αυτοματισμούς. Μάλιστα, όλες έχουν τη δυνατότητα να σου δώσουν τον χειρισμό μίας παραμέτρου, ρυθμίζοντας αυτόματα τις υπόλοιπες. Για παράδειγμα, μπορείς να επιλέξεις να έχεις εσύ την επιλογή σε ταχύτητα κλείστρου ή σε διάφραγμα, ενώ το άλλο θα το ρυθμίσει η μηχανή ανάλογα με την δική σου επιλογή, έτσι ώστε οι φωτογραφίες να είναι σωστές. Αυτό ονομάζεται priority mode υπό την έννοια πως έχει προτεραιότητα η δική σου επιλογή. Μάθε πώς το ενεργοποιείς και πώς διαλέγεις τη ρύθμιση της οποίας θα πάρεις τον έλεγχο.
Μην κουνιέσαι!
Θα έχεις δει φωτογράφους να κρατάνε τη μηχανή με έναν περίεργο τρόπο, με το ένα χέρι κάτω από την κάμερα, αγκαλιάζοντας τον φακό, ενώ το άλλο από πάνω, κρατώντας τη λαβή και πατώντας το κλείστρο. Μη σου φαίνεται περίεργο· αυτή η στάση είναι δοκιμασμένη για πολλές δεκαετίες και δίνει σταθερότητα! Άνοιξε και τα πόδια σου στο επίπεδο των ώμων, έχοντας το ένα λίγο πιο μπροστά από το άλλο. Τέλος, κράτα τον αγκώνα του αριστερού χεριού κολλημένο στα πλευρά σου! Κάνε πρόβες με αυτή τη στάση, κρατώντας τη μηχανή σταθερά αλλά χωρίς να σφίγγεις ή να σφίγγεσαι, μέχρι να σου γίνει συνήθεια!
Γύρνα!
Όλες οι φωτογραφικές μηχανές σχεδιάζονται για να βγάζουν φωτογραφίες «σε μάκρος», δηλαδή με τη μεγάλη πλευρά στον οριζόντιο άξονα. Αυτό λέγεται landscape ή προσανατολισμός τοπίου. Μάθε να γυρνάς τη μηχανή κατά 90° – αυτό που λέγεται portrait ή προσανατολισμός πορτραίτου, για προφανείς λόγους, ανάλογα με το θέμα που φωτογραφίζεις. Η αλλαγή προσανατολισμού μπορεί να αλλάξει εντελώς τον τόνο μιας φωτογραφίας.
Κοίτα γύρω σου!
Προτού σηκώσεις τη μηχανή, δώσε λίγο χρόνο στον εαυτό σου να δει τον χώρο. Γύρνα το κεφάλι σου και κοίτα τα πέριξ, εντόπισε σημεία με ενδιαφέρον αλλά και σημεία που θα ήθελες να αποφύγεις, περπάτα και βρες καλύτερες οπτικές γωνίες. Εξερεύνησε τον χώρο και είναι σίγουρο το ότι θα βρεις πράγματα που δεν έβλεπες στην αρχή.
Κουνήσου!
Αν έχεις κάμερα με φακό zoom, υπάρχει ο κίνδυνος να συνηθίσεις να βγάζεις φωτογραφίες μόνο με το zoom. Μην το κάνεις! Συνήθισε να κινείσαι· για παράδειγμα, αντί για zoom, μπορείς απλά να… πας πιο κοντά στο θέμα! Ως φωτογράφος δεν πρέπει να ντρέπεσαι να κάνεις το οτιδήποτε, από το να πας πιο κοντά ή πιο μακριά, να σκύψεις, να γείρεις, μέχρι και να… πέσεις μπρούμυτα (ή και ανάσκελα) στο χώμα, για να βγάλεις την τέλεια φωτογραφία!
Σπάσε τους κανόνες!
Αυτή η συμβουλή προϋποθέτει κάποια εμπειρία, αλλά και… να ξέρεις τους κανόνες. Αλλά, όπως και στη μουσική, έτσι και στη φωτογραφία, οι κανόνες υπάρχουν για να… σπάνε! Μιλάμε για τον κανόνα των τρίτων, τον κανόνα του τριγώνου, τον κανόνα του «τάδε» και του «δείνα», και όλοι αυτοί οι κανόνες υπάρχουν γιατί… δουλεύουν τις περισσότερες φορές. Αυτό δεν σημαίνει, όμως, πως είναι ευαγγέλιο. Μπορείς να βγάλεις καταπληκτικές φωτογραφίες, σπάζοντας τους κανόνες. Αλλά για να το κάνεις αυτό, θα πρέπει πρώτα να τους γνωρίζεις και να έχεις εξοικειωθεί με αυτούς!