Η τεχνητή όραση είναι ένας τομέας ο οποίος βρίσκεται υπό έρευνα εδώ και δεκαετίες. Η τεχνητή όραση είναι ο όρος που εμπεριέχει όλες τις προσπάθειες που γίνονται ώστε, με πολύ απλά λόγια, να δώσουν όραση σε ανθρώπους που δεν βλέπουν, μέσω εμφυτευμάτων απ’ ευθείας στον εγκέφαλο.
Οι μελέτες έχουν δείξει πως, σε πολλούς ανθρώπους που είναι εντελώς τυφλοί, το πρόβλημα δεν βρίσκεται στο κέντρο όρασης του εγκεφάλου, αλλά στους οφθαλμούς. Η όραση ξεκινά από τα μάτια, τον αμφιβληστροειδή, με τα σήματα να ταξιδεύουν μέσω του οπτικού νεύρου στο πίσω μέρος του εγκεφάλου, όπου βρίσκεται ο οπτικός φλοιός, το κέντρο του εγκεφάλου όπου γίνεται η επεξεργασία των σημάτων και παράγεται η εικόνα που αντιλαμβάνεται ο εγκέφαλος. Οι ερευνητές, βλέποντας αυτή την λεπτομέρεια, σκέφτηκαν πως ίσως είναι δυνατόν να δώσουν κάποιου είδους όραση στους ανθρώπους αυτούς, διεγείροντας τα κατάλληλα σημεία του εγκεφάλου απ’ ευθείας.
Το εμφύτευμα που δημιούργησαν ονομάζεται Intracortical Visual Prosthesis (ICVP – Οπτικό Εμφύτευμα διαμέσου Φλοιού). Το σύστημα βασίζεται στην καταγραφή εικόνας από μία κάμερα, τα σήματα της οποίας μεταφράζονται, μετά από κατάλληλη επεξεργασία, σε σήματα συμβατά με τον οπτικό φλοιό, όπου και μεταφέρονται. Εκεί, κατάλληλα ηλεκτρόδια διεγείρουν τον οπτικό φλοιό, παρακάμπτοντας τους οφθαλμούς και το οπτικό νεύρο. Ο στόχος είναι, τουλάχιστον στο αρχικό στάδιο, να επιτρέψουν στον άνθρωπο με ολική τύφλωση να δει κουκκίδες φωτός (στην επιστημονική ορολογία αναφέρονται ως “φωσφαίνια”) – τα οποία μπορεί κανείς να παραλληλίσει με τα pixels μιας οθόνης υπολογιστή.
Στο Illinois Institute of Technology, όπου γίνονται έρευνες, είχε γίνει εμφύτευση ενός συστήματος ICVP για πρώτη φορά σε άνθρωπο. Τα αποτελέσματα ήταν ενθαρρυντικά σχεδόν αμέσως, αλλά το τεράστιο ερώτημα ήταν διττό: από τη μία πλευρά η αξιοπιστία του συστήματος, και από την άλλη η σταθερότητά του. Το γενικό πρόβλημα με όλα τα εμφυτεύματα στον εγκέφαλο είναι πως εισάγεται ένα ξένο σώμα (δηλαδή τα ηλεκτρόδια) στον εγκεφαλικό ιστό, και πολλές φορές έχει παρατηρηθεί σταδιακή μείωση της λειτουργίας των ηλεκτροδίων, καθώς ο οργανισμός του εθελοντή προσπαθεί να απομονώσει το ξένο σώμα. Στην περίπτωση του πειράματος του Illinois Tech, όμως, το σύστημα λειτουργεί ακόμη και μάλιστα πολύ καλύτερα απ’ ότι έλπιζαν οι ερευνητές, καθώς η εμφύτευση έγινε το 2022 και συνεχίζεται και σήμερα.
Ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας, Philip R. Troyk, αναφέρει: “Έχουμε εκπλαγεί ευχάριστα από την αξιοπιστία. Έχουμε εκπλαγεί ευχάριστα από τη σταθερότητα.”
Για όσους νομίζουν πως το εμφύτευμα προσφέρει “κανονική” όραση, αυτό στην πράξη δεν ισχύει. Στην πραγματικότητα, ο εθελοντής βλέπει απλές κουκκίδες (φωσφαίνια), οι οποίες σημαίνουν αντικείμενα στην κατεύθυνση προς την οποία βρίσκονται. Ο ίδιος ο εθελοντής εξηγεί: “Θα τα περιέγραφα ως κουκκίδες στην οθόνη ενός ραντάρ. Δεν βλέπω έναν άνθρωπο. Βλέπω κουκκίδες οι οποίες μου λένε πως κάτι υπάρχει εκεί, και μετά πρέπει να χρησιμοποιήσω τις άλλες αισθήσεις για να καταλάβω τι βρίσκεται εκεί.” Το σύστημα μπορεί να βρίσκεται ακόμη πολλά χρόνια μακριά από το να προσφέρει τεχνητή όραση, αλλά ακόμη και σε αυτό το στάδιο, είναι δυνατή η χρήση του για να βοηθήσει ένα άτομο με ολική απώλεια όρασης να λειτουργήσει λίγο πιο άνετα στον κόσμο.
Στο μέλλον οι ερευνητές θέλουν να βρουν περισσότερους εθελοντές για να διευρύνουν την έρευνα. Λόγω λεπτομερειών στον τρόπο που αναπτύσσεται ο εγκέφαλος, θέλουν ανθρώπους οι οποίοι έχασαν την όρασή τους μετά την ηλικία των 10 ετών, καθώς η απώλεια όρασης σε μικρότερη ηλικία δεν ολοκληρώνει την ανάπτυξη του οπτικού φλοιού. Επίσης, το σύστημα στη σημερινή του μορφή δεν είναι σχεδιασμένο για μόνιμη εμφύτευση. Οι εθελοντές θα πρέπει να το αφαιρέσουν 1 με 3 χρόνια μετά την εμφύτευση. Αυτό σημαίνει πως και ο τωρινός εθελοντής θα πρέπει να αφαιρέσει το εμφύτευμα σχετικά σύντομα. Ο ίδιος όμως ελπίζει η συνεισφορά του στην έρευνα να βοηθήσει πολλούς άλλους ανθρώπους. “Αστειευόμενος έχω εξηγήσει πως αυτή τη στιγμή είμαστε ο Henry Ford με το πρώτο αυτοκίνητο. Δεν είμαστε Tesla. Ποιος ξέρει, όμως, τι μπορεί να γίνει σε 30 χρόνια;”