Κάθε χρόνο, στις 23 Απριλίου, γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Βιβλίου και Πνευματικών Δικαιωμάτων. Σε όλο τον κόσμο πραγματοποιούνται events και εορτασμοί για να αναγνωριστεί η ουσία των βιβλίων, το γεγονός δηλαδή ότι αποτελεί τον σύνδεσμο μεταξύ του παρελθόντος και του μέλλοντος, μια γέφυρα μεταξύ των γενεών και των πολιτισμών. Με την ευκαιρία αυτή, η UNESCO και οι διεθνείς οργανισμοί που εκπροσωπούν τους τρεις μεγάλους τομείς της βιομηχανίας του βιβλίου – εκδότες, βιβλιοπώλες και βιβλιοθήκες, επιλέγουν την Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου για ένα χρόνο. Φέτος η πόλη που έχει επιλεγεί είναι το Στρασβούργο. Το 2018 Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου ήταν η Αθήνα.
Η 23η Απριλίου δεν επιλέχθηκε τυχαία, καθώς αποτελεί ένα σύμβολο στην παγκόσμια λογοτεχνία. Είναι η ημερομηνία κατά την οποία πέθαναν αρκετοί εξέχοντες συγγραφείς, ο Γουίλιαμ Σαίξπηρ, ο Μιγκέλ ντε Θερβάντες και η Ίνκα Γκαρσιλάσο ντε λα Βέγκα. Επομένως, η συγκεκριμένη ημερομηνία ήταν μια φυσική επιλογή για τη Γενική Διάσκεψη της UNESCO, που πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι το 1995.
Για τη φετινή Παγκόσμιας Ημέρα Βιβλίου, η γενική διευθύντρια της UNESCO Audrey Azoulay ενθαρρύνει όλους “να πάρουν ένα βιβλίο, να αρχίσουν να γυρίζουν τις σελίδες του και να αντλήσουν από αυτό μια πνοή φρέσκου αέρα, που θα τους βοηθήσει να αντιμετωπίσουν το παρόν και το μέλλον ”, σημειώνοντας ότι κατά τη διάρκεια της πανδημίας πολλοί άνθρωποι στράφηκαν στο διάβασμα για να τους βοηθήσει να ξεφύγουν από τα lockdowns και να αντιμετωπίσουν το άγχος.
“Είναι η δύναμη των βιβλίων αυτό που χρειαζόμαστε όλοι αυτή τη στιγμή, καθώς θα πρέπει να θυμηθούμε τη θεμελιώδη σημασία της λογοτεχνίας –και των τεχνών– στη ζωή μας”.
Τα βιβλία είναι μοναδικά γιατί έχουν την ικανότητα και να ψυχαγωγούν και να διδάσκουν, και σύμφωνα με την κ. Azoulay: “Είναι ένα μέσο για να εξερευνήσουμε κόσμους πέρα από την προσωπική μας εμπειρία μέσω της έκθεσης σε διαφορετικούς συγγραφείς, ιδέες και πολιτισμούς. Είναι ένα μέσο πρόσβασης στα πιο βαθιά σημεία στο μυαλό μας. Σελίδα με σελίδα, τα βιβλία φωτίζουν ένα μονοπάτι για να περιπλανηθούμε, αδέσμευτοι από χρόνο ή σύνορα. Με άλλα λόγια, τα βιβλία μας δίνουν ελευθερία”.
Τα βιβλία έγιναν ψηφιακά
Ίσως η μεγαλύτερη επανάσταση στο χώρο των εκδόσεων μετά από την εφεύρεση της τυπογραφίας από τον Γουτεμβέργιο το 1450 είναι τα ψηφιακά βιβλία.
Η ιστορία των ebooks πηγαίνει πολύ πίσω στη δεκαετία του 1970, όταν ξεκίνησε η εθελοντική προσπάθεια Project Gutenberg με στόχο την ψηφιοποίηση πολιτισμικών έργων. Αυτή τη στιγμή στο website διατίθενται δωρεάν πάνω από 70.000 ψηφιακά βιβλία. Πρόκειται για κλασσικά έργα χωρίς πνευματικά δικαιώματα.
Ωστόσο, η πρώτη ουσιαστική προσπάθεια να δημιουργηθεί κάτι που να μοιάζει με το χαρτί έγινε όταν εφευρέθηκε η οθόνη eInk. Το 2004 η Sony κυκλοφόρησε τις πρώτες εξειδικευμένες συσκευές ανάγνωσης ηλεκτρονικών βιβλίων και το 2007 η Amazon το Kindle, αλλάζοντας για πάντα τη βιομηχανία των εκδόσεων.
Πολλοί πίστευαν ότι ήρθε το τέλος του χαρτιού και ολόκληρης της βιομηχανίας κάτι που φυσικά δεν έγινε. Παρόλα αυτά ο χώρος υπέστη ό,τι περίπου και ο κλάδος της μουσικής και του κινηματογράφου με την άνοδο των ψηφιακών μέσων.
Τα χάρτινα βιβλία υπάρχουν και θα συνεχίσουν να υπάρχουν, απλά το ηλεκτρονικό format είναι άλλο ένα μέσο ανάγνωσης και διανομής βιβλίων.
Σε τελική ανάλυση το τι προτιμά κάποιος είναι κάτι εντελώς προσωπικό. Υπάρχουν πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα στην ανάγνωση με έναν e-reader. Πολλοί προτιμούν να κρατούν και να μυρίζουν τις σελίδες ενός φρεσκοαγορασμένου βιβλίου, ενώ άλλοι εκτιμούν τη φορητότητα και την ευκολία που προσφέρει μια mobile συσκευή. Σε άλλους αρέσει να βλέπουν τα ράφια της βιβλιοθήκης τους να στενάζουν από το βάρος των εκατοντάδων τόμων και άλλοι προτιμούν να έχουν ολόκληρη τη βιβλιοθήκη μαζί τους.
Με όποιον τρόπο κι αν προτιμάς να διαβάζεις, στις 23 Απριλίου αγόρασε ένα βιβλίο, κάνε δώρο ένα βιβλίο, διάβασε εκείνο το βιβλίο που όλο αναβάλεις, επισκέψου ένα βιβλιοπωλείο, φυσικό ή ηλεκτρονικό ή βάλε τα ακουστικά σου και άκου ένα audiobook. Το ταξίδι σε περιμένει!