Όπως αναφέρει ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών στο σημείωμά του για την φετινή Παγκόσμια Ημέρα Ελευθερίας του Τύπου, η συνειδητοποίηση όλων των πτυχών της παγκόσμιας περιβαλλοντικής κρίσης και των συνεπειών της είναι απαραίτητη για την οικοδόμηση δημοκρατικών κοινωνιών. Η δημοσιογραφική δουλειά είναι καίριας σημασίας για το σκοπό αυτό.
Οι δημοσιογράφοι αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις στην αναζήτηση και τη διάδοση πληροφοριών για σύγχρονα ζητήματα, όπως προβλήματα εφοδιαστικής αλυσίδας, παράνομη εξόρυξη, ρύπανση, λαθροθηρία, εμπορία ζώων, αποψίλωση δασών και κλιματική αλλαγή. Η διασφάλιση της προβολής αυτών των θεμάτων είναι ζωτικής σημασίας για την προώθηση της ειρήνης και των δημοκρατικών αξιών παγκοσμίως.
Στο πλαίσιο της τριπλής κρίσης που βιώνει ο πλανήτης μας – κλιματική αλλαγή, απώλεια βιοποικιλότητας και ατμοσφαιρική ρύπανση – εκστρατείες παραπληροφόρησης αμφισβητούν τη γνώση και τις μεθόδους επιστημονικής έρευνας. Οι επιθέσεις στην εγκυρότητα της επιστήμης αποτελούν σοβαρή απειλή για τον πλουραλιστικό και ενημερωμένο δημόσιο διάλογο. Πράγματι, οι παραπλανητικές και ψευδείς πληροφορίες σχετικά με την κλιματική αλλαγή μπορούν, σε ορισμένες περιπτώσεις, να υπονομεύσουν τις διεθνείς προσπάθειες για την αντιμετώπισή τους.
Ελευθερία του Τύπου και τεχνολογία
Η ελευθερία του Τύπου είναι ένας κρίσιμος πυλώνας των δημοκρατικών κοινωνιών, που επιτρέπει στους δημοσιογράφους να λογοδοτούν στην εξουσία, να ενημερώνουν το κοινό και να ενθαρρύνουν τον ανοιχτό λόγο. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, η “δημοσιογραφία” έχει αντιμετωπίσει σημαντικές προκλήσεις. Βάζουμε τη λέξη σε εισαγωγικά, διότι δημοσιογράφος δεν είναι πια ο άνθρωπος με το μπλοκάκι και τη φωτογραφική μηχανή που τρέχει έξω κυνηγώντας την είδηση. Η κινητή ευρυζωνικότητα, τα κοινωνικά δίκτυα, τα smartphones και η τεχνολογία γενικότερα, έχουν κάνει εφικτή τη διάδοση της είδησης σχεδόν σε πραγματικό χρόνο σε κάθε σημείο του πλανήτη. Την ίδια στιγμή η μάστιγα της εποχής είναι τα fake news που επίσης διαδίδονται αστραπιαία χάρη στην τεχνολογία.
Πρόσβαση στην πληροφορία; Όχι από όλους!
Η σύγχρονη τεχνολογία έχει δώσει στους ανθρώπους απαράμιλλη πρόσβαση σε ειδήσεις και πληροφορίες. Το Διαδίκτυο επιτρέπει στους δημοσιογράφους να προσεγγίσουν το παγκόσμιο κοινό αμέσως, εκδημοκρατίζοντας την πρόσβαση στις ειδήσεις.
Δυστυχώς όμως, η τεχνολογία έχει επίσης βελτιώσει τις δυνατότητες των αυταρχικών καθεστώτων τα οποία χρησιμοποιούν παρακολούθηση, λογοκρισία και προπαγάνδα για να παρενοχλήσουν επαγγελματίες των μέσων ενημέρωσης και bloggers. Παράλληλα μπλοκάρουν την πρόσβαση των πολιτών τους στον παγκόσμιο ιστό. Για παράδειγμα, ενώ το Facebook έχει περισσότερους από 2,96 δισεκατομμύρια μηνιαίους ενεργούς χρήστες σε όλο τον κόσμο, χώρες όπως η Κίνα, το Ιράν, η Β. Κορέα, η Κούβα, η Συρία και άλλες, απαγορεύουν τη χρήση του, όπως επίσης και τα υπόλοιπα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Πώς μπορείς να υποστηρίξεις την ελευθερία του Τύπου
Ενημερώσου – Γίνε ενεργός καταναλωτής ειδήσεων και διάβαζε από διάφορες πηγές, έλεγχε πληροφορίες και μείνε ενημερωμένος για τοπικά και παγκόσμια θέματα. Εκπαιδεύσου και κατανόησε πώς να αναγνωρίζεις τις αξιόπιστες πηγές από την παραπληροφόρηση και να αξιολογείς κριτικά το περιεχόμενο ειδήσεων.
Εγγράψου σε ανεξάρτητους ειδησεογραφικούς οργανισμούς – Πράγματι με ένα κινητό ο καθένας μπορεί να γίνει “δημοσιογράφος”, ωστόσο σε έναν παγκόσμιο ιστό γεμάτο από δωρεάν περιεχόμενο είναι δύσκολο να ξεχωρίσεις το αληθινό από το ψεύτικο. Μια λύση είναι να εγγραφείς σε ανεξάρτητους ειδησεογραφικούς οργανισμούς ή ηλεκτρονικές εφημερίδες. Αυτές οι εταιρείες βασίζονται συχνά σε συνδρομές και δωρεές για να χρηματοδοτήσουν τα άρθρα τους. Υποστηρίζοντας τους οικονομικά, βοηθάς στη διατήρηση της ποιοτικής δημοσιογραφίας.
Πρόσεχε τη διαδικτυακή συμπεριφορά σου – Τα κοινωνικά μέσα έχουν δώσει βήμα στον καθένα, ωστόσο μάθε να είσαι συγκρατημένος. Απόφευγε τη διάδοση ψευδών πληροφοριών ή τη συμμετοχή σε διαδικτυακή παρενόχληση. Προώθησε τον πολιτικό λόγο και τις αλληλεπιδράσεις με άλλους με σεβασμό.
Να θυμάσαι ότι η ελευθερία του Τύπου ωφελεί όλους διασφαλίζοντας τη διαφάνεια, τη λογοδοσία και την πρόσβαση σε ακριβείς πληροφορίες. Υποστηρίζοντας την ενεργά, βάζεις κι εσύ το μικρό λιθαράκι σου για μια υγιή δημοκρατία και μια καλύτερα ενημερωμένη κοινωνία.
Ενώ η τεχνολογία έχει θέσει σημαντικές προκλήσεις, προσφέρει επίσης ευκαιρίες για έναν πιο ενημερωμένο και συνδεδεμένο κόσμο. Η προστασία της ελευθερίας του Τύπου παραμένει ζωτικής σημασίας για την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας.