Στις 8 Μαρτίου γιορτάζουμε τη μέρα της γυναίκας και είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να θυμηθούμε ορισμένες αξιόλογες γυναίκες που έχουν αφήσει ανεξίτηλο το σημάδι τους, διαμορφώνοντας τον τρόπο που αλληλεπιδρούμε με τους υπολογιστές, τον ψηφιακό κόσμο και την τεχνολογία.

Το ήξερες ότι οι πρώτοι προγραμματιστές “υπολογιστή” ήταν γυναίκες;

Η Ada Lovelace (1815 – 1852) ήταν μια οραματίστρια πολύ μπροστά από την εποχή της και θεωρείται ευρέως ως η “πρώτη προγραμματίστρια υπολογιστών”. Συνεργάστηκε με τον μαθηματικό Charles Babbage στο σχεδιασμό της “αναλυτικής μηχανής”, που ήταν ο πρόδρομος των σύγχρονων υπολογιστών. Η Lovelace έγραψε τον πρώτο αλγόριθμο που προοριζόταν για εφαρμογή σε αυτό το μηχάνημα, καθιστώντας την πρωτοπόρο στον προγραμματισμό.

Αλλάζουμε αιώνα και πηγαίνουμε στη δεκαετία του ‘50. Εκεί συναντάμε την Grace Hopper (1906 – 1992), η οποία είναι γνωστή ως η “βασίλισσα του κώδικα”. Η Hopper ήταν μαθηματικός και computer scientist στο Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ όπου αποστρατεύθηκε με τον βαθμό του υποναυάρχου. Έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη της πρώτης γλώσσας προγραμματισμού υψηλού επιπέδου COBOL. Το έργο της Hopper έθεσε τα θεμέλια για την ανάπτυξη σύγχρονου λογισμικού και έκανε τον προγραμματισμό πιο προσιτό σε μη επιστήμονες.

Παραμένοντας στο ίδιο θέμα, αξίζει να θυμηθούμε και την Jean Bartik (1924 – 2011). Η Bartik ήταν Αμερικανίδα μαθηματικός και μια από τους εκατοντάδες ανθρώπινους “υπολογιστές”, συνήθως γυναίκες, που είχαν προσληφθεί το 1945 ώστε υπολογίζουν με το χέρι βαλλιστικούς πίνακες για τον αμερικανικό στρατό. Την ίδια χρονιά, μια νέα ηλεκτρονική συσκευή για τον αυτόματο υπολογισμό των πινάκων πυροδότησης ολοκληρώθηκε στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια. Ήταν ο ENIAC και η Jean Bartik ήταν μία από τους έξι ανθρώπους που επιλέχθηκαν για να εργαστούν επάνω στη νέα μηχανή. Αυτή και η ομάδα της ήταν οι πρώτοι προγραμματιστές του ENIAC και αναμφισβήτητα οι πρώτοι προγραμματιστές ενός υπολογιστή που περιείχε αποθηκευμένο πρόγραμμα, ένα σημαντικό ορόσημο στην εξέλιξη του computing.

Κι όμως χάρη σε μια γυναίκα η NASA πάτησε στη Σελήνη!

Μπορεί να μην υπήρχαν γυναίκες στα πληρώματα του Apollo – θα υπάρχει όμως στην πρώτη αποστολή του Artemis III στη Σελήνη σε λίγα χρόνια από τώρα – ωστόσο, χάρη σε μια γυναίκα έγινε εφικτό το πρόγραμμα προσσελήνωσης της NASA.

Η Margaret Hamilton (1936 – ) ηγήθηκε της ομάδας του MIT που ανέπτυξε το λογισμικό πτήσης για τις αποστολές Apollo και το έργο της εξασφάλισε την ασφαλή προσεδάφιση αστροναυτών στο φεγγάρι. Η καινοτόμος προσέγγιση της Hamilton στη μηχανική λογισμικού – ουσιαστικά η ίδια εφηύρε τον όρο “software engineering” – και την αποσφαλμάτωση επηρέασε σημαντικά τον τρόπο λειτουργίας των σημερινών υπολογιστών.

Στις 22 Νοεμβρίου 2016, η Hamilton έλαβε το Προεδρικό Μετάλλιο Ελευθερίας από τον Πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα για το έργο της στο πρόγραμμα Apollo της NASA.

Διαβάζεις αυτό το άρθρο από το κινητό σου; Είσαι σε κάποιο ασύρματο δίκτυο; Το ήξερες ότι το Wi-Fi εφευρέθηκε από μια γυναίκα;

Με το που βλέπει κανείς τη φωτογραφία της Hedy Lamarr (1914 – 2000) σκέφτεται σε ποια ταινία εποχής την έχει δει. Και πράγματι, η Lamarr έγινε διάσημη για την καριέρα της στον αμερικανικό κινηματογράφο τις δεκαετίες του ‘30 και του ’40. Ωστόσο, λίγοι γνωρίζουν ότι της έχει αποδοθεί ο τίτλος της “μητέρας του Wi-Fi” και άλλων ασύρματων επικοινωνιών όπως το GPS και το Bluetooth.

Παράλληλα με την καριέρα της ως ηθοποιός, ήταν επίσης εφευρέτης. Οι περισσότερες από τις εφευρέσεις της δεν χρησιμοποιήθηκαν ευρέως, αλλά στη δεκαετία του 1940 ήθελε να δημιουργήσει κάτι που θα βοηθούσε τις συμμαχικές δυνάμεις να πολεμήσουν τους Ναζί – η Lamarr, γεννημένη από εβραϊκή οικογένεια στην Αυστρία, κατέφυγε στις ΗΠΑ μόλις η χώρα της προσαρτήθηκε από τη Γερμανία το 1938.

Το 1942, η Lamarr και ο φίλος της, ο συνθέτης George Antheil, έλαβαν δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για μια ιδέα μιας συσκευής μυστικής ραδιοφωνικής επικοινωνίας με αλλαγή ραδιοσυχνοτήτων για να αποτρέψει τους εχθρούς από την αποκωδικοποίηση μηνυμάτων. Αρχικά σχεδιασμένο για να νικήσει τους Ναζί, το σύστημα αποτέλεσε ένα σημαντικό βήμα στην ανάπτυξη της τεχνολογίας ασφαλούς ασύρματης επικοινωνίας τόσο των στρατιωτικών επικοινωνιών όσο και των δημόσιων δικτύων αργότερα.

Οι γυναίκες σε εταιρείες τεχνολογίας

Ας έρθουμε όμως στο σήμερα. Πρόσφατη έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας αναφέρει ότι οι γυναίκες αποτελούν λιγότερο από το ένα τρίτο του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού σε τομείς που σχετίζονται με την τεχνολογία. Στις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας, οι γυναίκες αποτελούν μειοψηφία. Συγκεκριμένα, στις Amazon, Facebook, Apple, Google και Microsoft, το ποσοστό του γυναικείου προσωπικού είναι 45%, 37%, 34%, 33% και 29% του συνολικού εργατικού δυναμικού τους, αντίστοιχα. Σε ό,τι αφορά τις ηγετικές θέσεις, τα ποσοστά αυτά είναι 29%, 34%, 31%, 28% και 26% αντίστοιχα.

Ωστόσο, σημαντικές τεχνολογικές εταιρίες έχουν γυναίκες στο τιμόνι τους:

• Πριν από μερικές εβδομάδες, ο πρώην διευθύνων σύμβουλος του Twitter, Elon Musk, ανακοίνωσε τον διορισμό της Linda Yaccarino ως νέα διευθύνουσα σύμβουλο της X, μια κίνηση που θεωρείται σημαντική νίκη για τις γυναίκες στον κλάδο της τεχνολογίας που κυριαρχείται κυρίως από άνδρες.
• Η πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της AMD, η Δρ. Lisa T. Su είναι μία από τις κορυφαίες γυναίκες CEO της τεχνολογίας. Όταν διορίστηκε στη θέση το 2014, η Su έγινε η πρώτη γυναίκα που ηγήθηκε μιας εταιρείας ημιαγωγών του Fortune 500.
• Η Safra Ada Catz είναι Ισραηλινο-Αμερικανίδα δισεκατομμυριούχος τραπεζίτης και στέλεχος τεχνολογίας. Τον Απρίλιο του 2011 διορίστηκε συμπρόεδρος και CFO στην Oracle, αναφέροντας στον ιδρυτή Larry Ellison, ενώ από το 2019 κατέχει τη θέση του CEO στην εταιρεία.
• Η Marissa Mayer, Αμερικανίδα επιχειρηματίας και επενδυτής είναι μια από τις πιο γνωστές μορφές στο χώρο της τεχνολογίας. Υπηρέτησε ως πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Yahoo! από το 2012 έως το 2017 που παραιτήθηκε όταν η εταιρεία εξαγοράστηκε από την Verizon.

Πίσω από κάθε γραμμή κώδικα και κάθε τεχνολογική ανακάλυψη, υπάρχουν αξιόλογες γυναίκες που έχουν αφήσει ανεξίτηλο το σημάδι τους. Αξίζει να τις θυμόμαστε.