Βρισκόμαστε σε μια εποχή στην οποία πρακτικά δεν υπάρχει σπίτι, γραφείο, μαγαζί ή επιχείρηση όπου δεν υπάρχει κάποιος παλιός υπολογιστής. Προφανώς, όταν λέμε “παλιός” εννοούμε κάτι το οποίο να έχει φτιαχτεί εντός των τελευταίων 10-15 ετών, όχι κάτι που έχει θέση σε μουσείο πληροφορικής. Η εξέλιξη της τεχνολογίας τα τελευταία 7-8 χρόνια μας έχει δώσει υπολογιστές πανίσχυρους, πολυπύρηνους, οι οποίοι είναι σε θέση να τρέξουν το οποιοδήποτε λειτουργικό σύστημα χωρίς πρόβλημα. Το πρόβλημα αρχίζει και γίνεται φανερό αν προσπαθήσει κανείς να εγκαταστήσει ένα πιο σύγχρονο λειτουργικό σύστημα, όπως τα Windows 10. Για τα Windows 11 ούτε λόγος, μιας και η Microsoft φρόντισε και “κλείδωσε” την εγκατάσταση του ολοκαίνουριου λειτουργικού της συστήματος σε υπολογιστές το πολύ τριετίας – τετραετίας! Ακόμη και με τα Windows 10, όμως, γίνεται πολύ γρήγορα φανερό το ότι οι παλαιότεροι υπολογιστές, αν δεν αναβαθμιστούν, δεν είναι σε θέση να τρέξουν ούτε καν τις εφαρμογές του ίδιου του λειτουργικού συστήματος σε αποδεκτή ταχύτητα, πόσο μάλλον πιο απαιτητικές εφαρμογές.

Αυτό δεν είναι ακριβώς πταίσμα του ίδιου του λειτουργικού συστήματος (ως πυρήνας ή αρχιτεκτονική) αλλά μάλλον συνειδητή επιλογή της Microsoft, η οποία το έχει “φορτώσει” με επιπλέον υπηρεσίες και μικροεφαρμογές, τα οποία τρέχουν μαζί με το λειτουργικό σύστημα και επιβαρύνουν – κάποιες φορές χωρίς λόγο – τον υπολογιστή, καταλαμβάνοντας πόρους. Ένα από τα “ένοχα” τέτοια προγράμματα είναι, βέβαια, ο Defender, το antivirus το οποίο η Microsoft περιλαμβάνει σε όλες τις εγκαταστάσεις των Windows. Το Defender μπορεί να είναι αρκετά καλό και να καλύπτει το κενό που υπάρχει σε πάρα πολλούς υπολογιστές οι οποίοι “ξεμένουν” χωρίς προστασία, είναι όμως και αρκετά βαρύ και σε υπολογιστές οι οποίοι είναι ούτως ή άλλως παλιοί και περιορισμένων πόρων, μπορεί να κρατήσει τον υπολογιστή “κολλημένο” για πολλά λεπτά μετά την έναρξη.

Εδώ έρχεται η μαγεία των εναλλακτικών λειτουργικών συστημάτων! Και ναι, θα διαβάσεις τη γνωστή λέξη που συνοδεύει αυτή την φράση: Linux. Το Linux είναι ο γνωστός πυρήνας για λειτουργικά συστήματα ανοικτού κώδικα και υπάρχει σε άπειρες συσκευές, από τεράστιους servers έως και μικροσκοπικά smartphones ή και μικρότερες συσκευές, έως και… θερμοστάτες! Όπως είναι φανερό, το Linux είναι αρκετά παραμετροποιήσιμο ώστε να μπορεί να εκμεταλλευτεί από μηχανήματα με εκατοντάδες πυρήνες και πολλά terabytes μνήμης RAM, έως και μικροσκοπικές πλακέτες με απειροστούς επεξεργαστές του ενός πυρήνα και των λίγων megabytes μνήμης. Είναι αναπόφευκτο το ότι θα υπήρχαν ενδιαφερόμενοι για ένα σύγχρονο λειτουργικό σύστημα χαμηλών απαιτήσεων!

Raspberry Pi Desktop

Το Raspberry είναι μια πλακέτα – υπολογιστής, το οποίο δημιουργήθηκε για να λύσει τα χέρια σε ανθρώπους που αρέσκονται στη δημιουργία κυκλωμάτων και “εφευρέσεων”. Μιας και πρόκειται για κανονικό υπολογιστή μικρών διαστάσεων, όμως, έπρεπε να συνοδεύεται και από ένα κατάλληλο λειτουργικό σύστημα. Αυτό το σύστημα πλέον ονομάζεται Raspberry Pi OS, το οποίο είναι φτιαγμένο ειδικά για τις πλακέτες Raspberry, οι οποίες αντιστοιχούν χοντρικά σε υπολογιστή 15-20 ετών (αναλόγως της έκδοσης). Μιας και το Raspberry Pi OS είναι ανοικτού κώδικα, όμως, και βασισμένο στο Linux, υπάρχει και η αντίστοιχη έκδοση Raspberry Pi Desktop για x86-32 – όπερ σε απλά ελληνικά σημαίνει πως η έκδοση είναι κατάλληλη για να τρέχει σε επεξεργαστές Intel ή AMD των 32-bit και άνω. Παράλληλα, οι απαιτήσεις του σε hardware είναι πολύ μικρές για τα σημερινά δεδομένα. Δεν χρειάζεται παρά 1-2 gigabytes μνήμης, αρκείται σε επεξεργαστή με έναν ή δύο πυρήνες, ενώ καταλαμβάνει ελάχιστο χώρο στον σκληρό δίσκο. Και βέβαια μπορείς να το κατεβάσεις εντελώς δωρεάν από το: https://www.raspberrypi.com/software/raspberry-pi-desktop/

Το μεγάλο πλεονέκτημα του Raspberry Pi OS είναι το ότι μπορεί να έχει πολύ χαμηλές απαιτήσεις, δεν παύει όμως να είναι ένα πλήρες Linux με ό,τι συνεπάγεται αυτό. Και ενώ υπάρχουν και άλλες διανομές (και παραλλαγές) Linux “χαμηλών απαιτήσεων”, το Raspberry Pi OS είναι πιο πλήρες και, πολλές φορές, με χαμηλότερες απαιτήσεις από τα άλλα! Αλλά δεν σημαίνει απαραίτητα πως θα πρέπει ο υπολογιστής στον οποίο θα το εγκαταστήσεις να είναι χαμηλών προδιαγραφών! Μπορείς κάλλιστα να το βάλεις σε κάποιον πιο σύγχρονο υπολογιστή και να το δεις να πετάει. Οι χαμηλές του απαιτήσεις σημαίνουν μονάχα ένα πράγμα: το ότι το ίδιο το λειτουργικό σύστημα θα απασχολεί ελάχιστους από τους πόρους του υπολογιστή, αφήνοντας όλη την ισχύ του μηχανήματος στη διάθεση του χρήστη! Μέχρι και η έκδοση του ChromeOS για υπολογιστές, το ChromeOS Flex έχει δυσανάλογες απαιτήσεις: επεξεργαστή 64-bit και 4GB μνήμης RAM, τα οποία μπορεί να ακούγονται “λογικά”, είναι αρκετά όμως, αν αναλογιστεί κανείς το πλήθος των ηλικιωμένων υπολογιστών που υπάρχουν, είτε με επεξεργαστή 32-bit είτε με 2GB RAM, τα οποία όμως διαθέτουν αρκετή ισχύ για να τρέξουν ένα τόσο απλό λειτουργικό σύστημα. Τελικά, αν θες να φτιάξεις ένα απλό PC για να υπάρχει για απλές δουλειές, όπως το να διαβάσεις τα e-mails σου, να ανοίξεις 2-3 απλές ιστοσελίδες, να γράψεις ένα κείμενο σε επεξεργαστή κειμένου, να δεις ένα βίντεο από το YouTube, ή να το έχεις σε μια άκρη να παίζει μουσική, ή και όλα αυτά μαζί, τότε το  Raspberry Pi Desktop είναι αυτό που ψάχνεις για να βάλεις το παλιό σου laptop να κάνει κάτι χρήσιμο αντί να κάθεται παροπλισμένο σε μια ντουλάπα!