Γνωρίζεις τι είναι τα μετα-δεδομένα; Η ιδέα για τα μετα-δεδομένα ή metadata, υπήρχε από τη δεκαετία του ‘60, αν και οι πρωτόγονοι υπολογιστές της εποχής δεν μπορούσαν να τα χρησιμοποιήσουν πλήρως. Το τι είναι τα metadata μπορούμε να το περιγράψουμε σαν μια κινηματογραφική ταινία: το περιεχόμενο της ταινίας είναι το ίδιο το έργο, αλλά τα metadata είναι… οι τίτλοι τέλους. Εκεί μπορείς να δεις πληροφορίες για τους συντελεστές, ονόματα ηθοποιών, σκηνοθέτη, χρονολογία και πολλά άλλα.

Το ίδιο ισχύει και για τα περισσότερα αρχεία: το έργο είναι το ίδιο το αρχείο, όμως τα metadata που συνοδεύουν το αρχείο μπορεί να μεταφέρουν πληροφορίες για το ποιος το δημιούργησε, πότε, σε τι υπολογιστή, αλλά και άλλες πληροφορίες. Για παράδειγμα, σε φωτογραφίες οι κάμερες ενσωματώνουν πληροφορίες για το είδος της κάμερας, την ταχύτητα του κλείστρου, το διάφραγμα, και πολλά άλλα, ενώ τα smartphones συνηθίζουν να συνάπτουν ακόμη και πληροφορίες από το GPS για την τοποθεσία όπου έχει ληφθεί η κάθε φωτογραφία.

Στους υπολογιστές όπως τους ξέρουμε σήμερα, πρόδρομος των metadata μπορεί να θεωρηθεί η ημερομηνία που έφερε το ίδιο το αρχείο στο σύστημα MS-DOS, αλλά και η κατάληξη στο όνομα, η οποία συνήθως μετέφερε πληροφορία για το είδος του αρχείου. Αργότερα, το MS-DOS προσέθεσε και ένα άλλο είδος, το αν το αρχείο είναι read-only, δηλαδή μόνο για ανάγνωση, αν είναι τύπου archive δηλαδή για αρχειοθέτηση, αν είναι system δηλαδή αρχείο συστήματος ή αν είναι hidden, δηλαδή κρυφό.

Πλέον, τα αρχεία μπορεί να μεταφέρουν πολύ περισσότερες πληροφορίες απ’ όσες γνωρίζεις. Τα ίδια τα Windows και το macOS διαθέτουν στο ίδιο το λειτουργικό σύστημα τη δυνατότητα να προσάπτει διάφορες πληροφορίες – πχ λεπτομέρειες για τραγούδια σε αρχεία ήχου, βαθμολογίες με αστεράκια, tags και πολλά άλλα.

Αφαίρεση metadata στα Windows

Για να αφαιρέσεις όλα τα metadata από ένα αρχείο, θα πρέπει να το εντοπίσεις με τον File Explorer και να κάνεις δεξί κλικ πάνω του. Έπειτα πατάς Properties και πηγαίνεις στο tab με τίτλο Details. Εκεί θα δεις όλες τις πληροφορίες που περιέχει και που μπορεί να καταλάβει ο Explorer. Εκεί, όμως, στο κάτω μέρος, θα βρεις και μια επιλογή με τίτλο Remove Properties and Personal Information. Πατώντας το θα κληθείς να επιλέξεις αν θέλεις να δημιουργήσεις ένα αντίγραφο με όλα τα metadata σβησμένα ή αν θέλεις να επιλέξεις εσύ συγκεκριμένες πληροφορίες προς διαγραφή.

Αφαίρεση metadata στο macOS

Εδώ τα πράγματα περιπλέκονται. Αν μιλάμε για αρχείο εικόνας, απλά άνοιξε την εικόνα με το Preview, άνοιξε το Inspector είτε πατώντας command + i πηγαίνοντας στα Tools και επιλέγοντας το Show Inspector. Κάτω από το More Info (το σύμβολο με το i σε κύκλο) πάτα το GPS για να δεις τα metadata που έχουν σχέση με την τοποθεσία και, αν θες, πάτα το Remove Location Info για να τα διαγράψεις. Αν μιλάμε για άλλου είδους metadata, το macOS δεν σου επιτρέπει να διαγράψεις τίποτε άλλο και θα πρέπει να καταφύγεις σε εργαλεία τρίτων για να το κάνεις.